บทคัดย่อ
ปฏิบัติการคุกคามทางโซเชียลมีเดียและการเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว (doxxing) อย่างเป็นระบบ ที่โจมตีฝ่ายประชาธิปไตยในไทยนั้น ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องและไร้การทักท้วงใดๆ อย่างน้อยตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2020 โดยผู้วิจัยเรียกปฏิบัติการนี้ว่า JUICYJAM เรานิยามการเปิดเผยข้อมูลส่วนตัวว่าเป็นการสืบหาและเผยแพร่ข้อมูลส่วนตัวบนอินเตอร์เน็ตด้วยเจตนาไม่ดี โดยในบริบทนี้คือการปราบปรามและคุกคามขบวนการประชาธิปไตยไทย ปฏิบัติการนี้สร้างตัวตนในโซเชียลมีเดีย (โดยใช้ X และ Facebook เป็นหลัก) เพื่อโจมตีฝ่ายประชาธิปโตยโดยการเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว คุกคามอย่างต่อเนื่อง และกำชับให้ผู้ติดตามรายงานผู้ชุมนุมแก่ตำรวจด้วย จากการวิเคราะห์โพสสาธารณะในโซเชียลมีเดีย ทางผู้วิจัยพบว่าปฏิบัติการนี้ไม่เพียงสร้างตัวตนปลอมขึ้นมา แต่ยังเผยแพร่ข้อมูลที่บุคคลทั่วไปเพียงคนเดียวไม่อาจทำได้ เนื่องด้วยการเปิดเผยเอกสารลับทางทหารและตำรวจเมื่อเดือนมีนาคม 2025 เราจึงสามารถระบุหน่วยงานที่ปฏิบัติการนี้ได้ กล่าวคือ สำนักงานตำรวจแห่งชาติและกองทัพไทย โดยเป็นการกระทำร่วม หรือหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง ปฏิบัติการชักจูงข้อมูล (Influence operation) โดยรัฐที่ประสบความสำเร็จแบบ JUICYJAM นี้ค่อนข้างพบได้ยาก โดยมีทั้งผู้ติดตามและยอดการมีส่วนร่วม (engagement) สูงในช่องทางต่างๆ กลยุทธ์ของปฏิบัติการ JUICYJAM ได้ช่วยสนับสนุนเครือข่ายปราบปรามฝ่ายประชาธิปไตยและการกลั่นแกล้งโดยกฎหมาย ซึ่งทางแพลทฟอร์มมักไม่ได้ดำเนินการเพื่อยับยั้งปฏิบัติการเหล่านี้ ทว่าเป็นภัยร้ายแรงต่อภาคประชาสังคมอย่างมีนัยสำคัญ
ข้อค้นพบสำคัญ
- ปฏิบัติการคุกคามทางโซเชียลมีเดียและการเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว (doxxing) อย่างเป็นระบบ ที่โจมตีฝ่ายประชาธิปไตยในไทยนั้น ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องและไร้การสกัดยับยั้งใดๆ อย่างน้อยตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2020 โดยผู้วิจัยเรียกขบวนการนี้ว่า JUICYJAM
- เนื่องด้วยการเปิดเผยเอกสารลับทางทหารและตำรวจเมื่อเดือนมีนาคม 2025 เราจึงสามารถระบุหน่วยงานที่ปฏิบัติการนี้ได้ กล่าวคือ สำนักงานตำรวจแห่งชาติและกองทัพไทย โดยเป็นการกระทำร่วม หรือหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง มีรายงานว่าการรวมตัวของทั้งสองหน่วยงานเพื่อปราบปรามฝ่ายประชาธิปไตยทางออนไลน์นี้เกิดขึ้นตั้งแต่ปี 2023 ภายใต้ชื่อว่า “Cyber Team”
- ปฏิบัติการนี้ดำเนินการภายใต้แผนการปราบปรามผู้ประท้วง ทั้งออนไลน์และออฟไลน์ ซึ่งคล้ายกับรายงานในประเทศอื่นๆ ก่อนหน้า อย่างฮ่องกง
- การเคลื่อนไหวของ JUICYJAM ที่มีมายาวนาน ไร้การสกัดยับยั้งบนช่องทางโซเชียลมีเดียต่างๆ (โดยเฉพาะ X และ Facebook) ได้เผยถึงข้อบกพร่องของแพลทฟอร์มในการสร้างและบังคับใช้นโยบายต่อปฏิบัติการเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว ที่มีเป้าหมายเพื่อปราบปราบภาคประชาสังคม ซึ่งดำเนินการอย่างเป็นระบบและอันตรายอย่างยิ่ง
- นโยบายของแพลทฟอร์มแทบไม่ได้พิจารณาถึงปฏิบัติการคุกคามภาคประชาสังคมที่เป็นระบบ ซึ่งบ่อยครั้งได้รับการสนับสนุนจากรัฐด้วย รวมทั้งไม่ได้พิจารณาถึงปัจจัยแวดล้อม อย่างการเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลในช่วงการชุมนุมประท้วง